Vergelijking tussen merk en generieke medicijnen

Is er een verschil tussen merk- en generieke geneesmiddelen?

Of een medicijn met merknaam gemaakt door een groot farmaceutisch bedrijf beter werkt dan een generiek geneesmiddel is een vraag die onderzoekers, artsen en patiënten al geruime tijd bezig houdt.

Huisartsen zullen vaak generieke versies voorschrijven, aangezien deze medicijnen hetzelfde zouden moeten werken als de merkgeneesmiddelen en een stuk goedkoper zijn.

Vaak zijn patiënten vrij sceptisch als zij van een merkgeneesmiddel overstappen op een generiek medicijn. Het kan zijn dat men merkt meer last te krijgen van bijwerkingen, of zelfs dat de andere versie van hetzelfde geneesmiddel minder effectief is. Zelfs wanneer men vrij verkrijgbare middelen koopt, zoals een crème tegen koortslip of pijnstillers tegen hoofdpijn, kiezen velen ervoor om meer te betalen voor een merkmiddel dan zomaar op een merkloos artikel te vertrouwen.

Is deze manier van denken echter gerechtvaardigd op basis van de samenstelling van de geneesmiddelen?

Wij wilden hier graag meer over weten en hebben de gegevens in onze database van ervaringen met medicijnen geanalyseerd, en met name gekeken naar de verschillen in effectiviteit en waargenomen bijwerkingen. Daarnaast hebben wij ook contact opgenomen met een arts en apotheker van de online apotheek Treated.com om te horen hoe die experts over dit onderwerp denken.

De medicijnen

We hebben voor dit onderzoek de gebruikservaringen van zes merkgeneesmiddelen, zoals weergegeven op ons Europese platform, vergeleken met de ervaringen van de generieke versies van deze geneesmiddelen. Deze medicijnen worden allemaal voor andere doeleinden gebruikt.

De geneesmiddelen zijn:

Losec en het generieke Omeprazol, voor de behandeling van brandend maagzuur
Imigran en de generieke versie Sumatriptan, gebruikt voor de behandeling van migraine
Zocor en het generieke Simvastatine, voor de behandeling van een hoog cholesterolgehalte
De combinatiepil Microgynon 30 en de generieke versie Levonorgestrel/Ethinylestradiol
Het antibioticum Flagyl en de generieke versie Metronidazol
Zovirax en de generieke versie Aciclovir, gebruikt voor de behandeling van herpes

Elk geneesmiddel kreeg een waarde van 1 tot 5 sterren toebedeeld voor:

effectiviteit
hoeveelheid bijwerkingen
ernst bijwerkingen
en de algehele tevredenheid

Hier zijn de resultaten van onze evaluatie:

Losec werd door meer dan driekwart van de gebruikers als zeer effectief beschouwd
Gebruikers van Omeprazol hebben meer en vervelendere bijwerkingen dan gebruikers van het merkmedicijn
Losec had een veel hogere waardering voor de algehele tevredenheid in vergelijking met die van de gebruikers van Omeprazol

Deze twee medicijnen kregen een vergelijkbaar cijfer voor zowel de effectiviteit als de tevredenheid (minder dan 10% verschil)
Weinig verschil in het melden van bijwerkingen

De generieke versie heeft op alle vlakken een veel lagere score dan het merkgeneesmiddel
Bij Simvastatine geven de gebruikers vier keer vaker aan dat het geen effect heeft en dat het zeer veel bijwerkingen veroorzaakt
De waardering van de algehele tevredenheid verschilt zeer sterk: het aantal patiënten dat het merkgeneesmiddel als zeer effectief ervaart is vier keer zo hoog als bij gebruikers van de generieke versie

Microgynon 30 en Ethinylestradiol/Levonorgestrel ervaringen

Geen van beide pillen kreeg van de gebruikers een zeer hoge score
De generieke versie werd door meer gebruikers als niet effectief beschouwd
Gebruikers van de generieke pil hadden meer en ernstigere bijwerkingen

Deze vergelijking was niet mogelijk omdat er te weinig data beschikbaar was
In de kleine hoeveelheid data die wij hebben lijken de geneesmiddelen een vergelijkbare score voor effectiviteit te hebben
De generieke versie krijgt een lager cijfer voor het aantal en de ernst van de bijwerkingen

Het merkgeneesmiddel heeft te weinig beoordelingen om deze twee geneesmiddelen te kunnen vergelijken
De generieke versie wordt veel vaker voorgeschreven dan het merkgeneesmiddel

Interpretatie

Bovenstaande vergelijkingen lijken de stelling dat generieke geneesmiddelen en merkgeneesmiddelen een ander effect hebben te ondersteunen.

Van de vier geneesmiddelen waarbij een redelijke vergelijking gemaakt kon worden laten alleen de migrainemiddelen een vergelijkbaar resultaat zien. Het generieke cholesterol medicijn scoort daarentegen heel laag in vergelijking met het merkgeneesmiddel.

Wij toonden onze resultaten aan dokter Wayne Osborne van Treated.com om zijn analyse te krijgen.

"Ik moet toegeven dat ik verbaasd ben over de verschillen tussen de beoordelingen", zegt dokter Osborne. "De resultaten van de twee migrainemiddelen, die alleen bij een migraineaanval worden ingenomen, laten het minste verschil zien. De geneesmiddelen die langdurig gebruikt worden laten de grootste verschillen zien."

Dokter Osborne speculeert dat de duur van het medicijngebruik een rol kan spelen bij dit waargenomen verschil:

"Geeft dit aan dat patiënten een grotere kans hebben op een negatieve ervaring wanneer zij een generiek geneesmiddel langdurig gebruiken? Of is het zo dat patiënten die gedurende een langere periode medicatie gebruiken meer over hun medicatie weten en zich daarom ook sceptischer opstellen tegenover generieke geneesmiddelen?"

Pauline Bus PhD, die dit onderzoek voor Mijnmedicijn leidde, zegt echter dat patiënten minder partijdig neigen te zijn in hun feedback.

"Onze ervaring is dat men prima in staat is om deze afweging weg te laten bij hun beoordeling. Ze willen gewoon hun ervaring delen, maar voelen zich niet geneigd om te klagen over hun (generieke) geneesmiddelen."

Ze zegt dat onderzoek van Lareb, het bijwerkingencentrum, ook laat zien dat wanneer patiënten en artsen bijwerkingen melden het enige verschil meestal het woordgebruik is. De boodschap van de beoordeling is doorgaans hetzelfde.

"We kunnen daarom vaststellen dat patiënten heel goed weten hoe zij hun medicatie en de bijwerkingen moeten beoordelen."

Wat is het verschil tussen merk- en generieke geneesmiddelen?

Wanneer een farmaceutisch bedrijf een geneesmiddel ontwikkelt, heeft dit bedrijf voor een bepaalde periode het alleenrecht om dit geneesmiddel te produceren. Wanneer deze periode verstreken is mogen andere bedrijven het medicijn ook gaan maken en verkopen, maar altijd alleen onder een andere naam dan het originele product.

Viagra, de wereldberoemde erectiepil, is hier een goed voorbeeld van.

Dit geneesmiddel werd in 1998 door Pfizer op de markt gebracht. Het patent was 15 jaar geldig. In 2013 mochten andere farmaceutische bedrijven dus hun eigen versies van dit middel gaan maken.

Omdat Pfizer voor onbepaalde tijd een patent heeft op de merknaam Viagra moeten andere bedrijven hun versies onder een andere naam verkopen (in dit geval onder de naam Sildenafil, wat de naam is van het actieve bestanddeel).

Deze generieke pillen bevatten gewoonlijk dezelfde doseringen als het merkmiddel en bevatten dus dezelfde hoeveelheid van het werkzame bestanddeel. De pillen kunnen echter een andere samenstelling hebben doordat zij andere hulpstoffenbevatten, zoals bijvoorbeeld de stof die als coating dient.

Er zou dus, theoretisch gezien, geen (of slechts heel weinig) verschil moeten zijn in de werking van de twee versies van hetzelfde medicijn.

Kunnen deze kleine verschillen de werking aantasten?

Generieke medicijnen ondergaan, voordat zij worden vrijgegeven, altijd testen om zo te controleren dat zij een vergelijkbaar effect hebben als het oorspronkelijke medicijn. De term "vergelijkbaar" staat echter open tot interpretatie, wat mogelijke verschillen in werking als gevolg kan hebben.

"De bedrijven krijgen veel vrijheid bij het productieproces van de medicatie." Pauline Bus, onderzoeker bij Mijnmedicijn, legt uit dat "zolang de bio-equivalentie zich binnen een bepaalde waarden bevindt, wordt het medicijn als hetzelfde beschouwd. De buitenste waarden kunnen echter al voor groot verschil in de gebruikerservaring zorgen."

Verder vertelt zij ook dat merkgeneesmiddelen vaak verder ontwikkeld zijn, simpelweg omdat ze al langer verkrijgbaar zijn:

"Een andere factor die grote invloed kan hebben is dat de merkversies al een langere tijd verkrijgbaar zijn. Daarom hebben wetenschappers langer de tijd gehad om de samenstelling van het geneesmiddel zo gunstig mogelijk te maken, bijvoorbeeld door andere excipiënten toe te voegen, waardoor het geneesmiddel mogelijk effectiever is of minder bijwerkingen veroorzaakt."

David Kelly, apotheker van Treated.com, denkt echter dat de waarneming van de patiënt ook een enorme rol speelt.

"Veel van de verschillen tussen de merk- en generieke geneesmiddelen die patiënten ervaren kunnen worden toegeschreven aan de waarneming van de patiënt, de overtuigingen van patiënten en welke andere ervaringen zij van de gezondheidszorg hebben" , zegt David.

"Hoe de patiënt het consult, waarin het geneesmiddel wordt voorgeschreven, ervaart kan een rol spelen bij de verwachting van hoe effectief het medicijn zal zijn. Een geneesmiddel dat wordt voorgeschreven tijdens een consult dat door de patiënt als positief ervaren wordt, bijvoorbeeld omdat men het gevoel heeft dat de arts naar hun probleem heeft geluisterd of omdat de patiënt zelf heeft kunnen meebeslissen, zal doorgaans beter worden ontvangen. Wanneer de arts de patiënt niet raadpleegt tijdens het maken van hun beslissing, bijvoorbeeld om een andere versie van hetzelfde geneesmiddel voor te schrijven, kan dit als gevolg hebben dat de patiënt onzeker raakt over de werking van het middel."

Werken generieke medicijnen ook wel eens beter dan merkgeneesmiddelen?

Dit is een scenario dat in dit onderzoek niet echt bekeken is: het verschil in ervaringen na een wisseling van medicijn.

Pauline voegt hieraan toe dat een studie waarin dit verschil onderzocht wordt misschien juist op een omgekeerde trend zou kunnen duiden. Bijvoorbeeld, dat men vaak een positievere ervaring lijkt te hebben bij het gebruik van een generiek middel dan bij een merkmedicijn.

"Bij andere medicijnen dan die bij ons onderzoek bekeken zijn krijgen we ook positieve berichten van mensen die van een merkgeneesmiddel overgestapt zijn op een generiek medicijn. De generieke versie wordt dan vaak als effectiever gezien of lijkt juist minder bijwerkingen te veroorzaken. Het gaat dus beide kanten op."

Om dit goed te kunnen onderzoeken is volgens dokter Osborne een uitgebreider onderzoek nodig waarbij de vooroordelen van patiënten zo min mogelijk de resultaten kunnen beïnvloeden:

"Ik denk dat er toch veel patiënten zijn die denken dat merkgeneesmiddelen beter werken dan generieke middelen. Dit heeft als gevolg dat een dergelijke vergelijking waarbij men weet welk middel zij innemen altijd te maken heeft met vooroordelen."

"Om een goede vergelijking te maken tussen de werking van de verschillende versies zou een dubbelblind gerandomiseerd onderzoek met controlegroep nodig zijn waaraan veel meer deelnemers meedoen."